Chết một mình trong sa mạc

Ronald Rolheiser, 2022-09-26

Gần đây, tôi nhận một bức thư của một người bạn chia sẻ, cô sợ phải chấp nhận một công việc nào đó vì nó sẽ làm cho cô cô đơn quá nhiều. Cô đã chia sẻ nỗi sợ này với người linh hướng của mình, người này chỉ đơn giản nói: “Thánh Charles de Foucauld cũng đã chết một mình trong sa mạc!” Với cô, câu trả lời đó là quá đủ. Với câu này, cô đi tới đàng trước. Câu trả lời đó có đủ cho những ai trong chúng ta, những người có cùng lưỡng lự, sợ hãi khi ở một mình không?

Nỗi sợ ở một mình là lành mạnh. Triết gia Jean-Paul Sartre nổi tiếng đã viết, địa ngục là người khác. Điều này quá xa sự thật. Địa ngục là ở một mình. Tất cả các tôn giáo lớn đều dạy thiên đàng là cộng đồng, một thiên đàng kết hợp của trái tim, linh hồn và cơ thể (theo các kitô hữu), trong một sự kết hợp của tình yêu. Sẽ không có cô đơn trên thiên đàng. Vì vậy, nỗi sợ hãi ở một mình của chúng ta là lành mạnh, chúng ta mè nheo Chúa và thiên nhiên, làm chúng ta luôn nhớ lại những lời Chúa đã nói khi tạo ra bà Ê-va, thật không tốt cho một người khi họ ở một mình. Trẻ con luôn hiểu điều này, chúng luôn cảm thấy bất an khi ở một mình. Đó là một trong những lý do tại sao Chúa Giêsu nói trẻ em lên thiên đàng tự nhiên hơn người lớn.

Nhưng, có phải ở một mình luôn không tốt cho sức khỏe không? Chúng ta có thể học được gì từ Thánh Charles de Foucauld, người đã chọn cuộc sống để rồi ngài chết một mình trong sa mạc? Chúng ta có thể học được gì từ một người như triết gia Soren Kierkegaard, người chống lại hôn nhân vì sợ rằng nó sẽ ảnh hưởng đến thiên chức, ông có trực giác sẽ chết một mình không? Và nhất là, chúng ta có thể học được gì từ Chúa Giêsu, người tình vĩ đại nhất của tất cả, người chết một mình trên thập giá, người đã khóc vì đã bị mọi người bỏ rơi và sau đó, khi hấp hối, Ngài đã đầu hàng cô đơn của Ngài bằng một hành động vị tha cao cả, qua đó Ngài hiến tâm trí mình cho một tình yêu trọn vẹn không?

Trong quyển sách gần đây, Nhật ký thấu cảm (The Empathy Diaries), tác giả Sherry Turkle đã phản ánh về tác động của công nghệ thông tin đương đại và phương tiện truyền thông xã hội trên chúng ta. Là nhà khoa học tại Đại học MIT, bà là một trong những người đã giúp phát triển máy tính và công nghệ thông tin như chúng có ngày nay, vì vậy bà không phải là người có thành kiến thế hệ, lãng mạn hoặc tôn giáo với máy tính, điện thoại thông minh và mạng xã hội. Tuy nhiên, bà lo lắng về những gì tất cả những điều này đang làm với chúng ta ngày nay, đặc biệt là với những người nghiện mạng xã hội và không thể ở một mình. “Tôi chia sẻ, do đó tôi tồn tại!”. Bà nêu ra một sự thật khó hiểu: Nếu chúng ta không biết làm thế nào để ở một mình, chúng ta sẽ luôn cô đơn.

Điều đó đúng cho tất cả chúng ta, dù không phải ai trong chúng ta cũng có ơn gọi nhờ đức tin hay có xu hướng chuộng đời sống đan viện yên tĩnh. Những gì Chúa Giêsu đã mô phỏng (và những gì các vị như Thánh Charles de Foucauld, triết gia Soren Kierkegaard và vô số nam nữ tu sĩ, và những người độc thân đã cảm thấy mình được mời gọi) không phải là con đường dành cho tất cả mọi người. Trên thực tế, về mặt tôn giáo hay nhân chủng học, nó không phải là chuẩn mực. Hôn nhân mới là thế. Khi được hỏi, độc thân là như thế nào, Thomas Merton đã trả lời, độc thân là địa ngục. Bạn sống trong cô đơn mà chính Chúa đã lên án; nhưng điều đó không có nghĩa là nó không thể không có kết quả.

Chính yếu đó là câu trả lời mà bạn tôi đã nhận được từ vị linh hướng khi cô chia sẻ nỗi sợ hãi, cảm nhận mình sẽ cô đơn nếu đi theo ơn gọi này. Bạn có thể là một Charles de Foucauld, bạn sẽ đơn độc nhưng theo một cách rất có hiệu quả.

Thậm chí còn có một cái gì lãng mạn trong việc chủ động sống cô đơn và độc thân. Cách đây vài năm, tôi hướng dẫn tâm linh cho một thanh niên có đức tin, có lý tưởng mạnh. Tràn đầy sức sống và năng lượng trẻ trung, như các bạn trẻ cùng tuổi, anh cảm nhận sức hút mạnh mẽ của tình dục nhưng anh cũng cảm thấy mình được lôi cuốn mạnh mẽ theo một hướng khác. Anh đọc Soren Kierkegaard, Dorothy Day, Thomas Merton, Daniel Berrigan, anh cảm thấy sự hấp dẫn lãng mạn trong cuộc sống độc thân, trong cô đơn, lẻ loi mà sau đó anh tìm được chính mình. Anh cũng đọc Phúc âm, câu chuyện Chúa Giêsu chết một mình trên thập giá không có người nắm tay. Giống như Chúa Giêsu, anh muốn trở thành nhà tiên tri cô đơn và chết một mình.Có một lý tưởng đáng thán phục ở đây, mặc dù có lẽ đó cũng là niềm kiêu hãnh không lành mạnh và một kiểu tinh hoa nào đó khi muốn trở thành người hùng cô đơn, người được ngưỡng mộ vì đứng ngoài vòng cương tỏa của tình thân mật bình thường. Hơn nữa, với tư cách là người độc thân suốt đời (người giữ lời khấn từ hơn năm mươi năm nay), tôi muốn đưa ra lời cảnh báo này. Một giấc mơ lãng mạn về cuộc sống độc thân, cho dù bắt nguồn từ đức tin và mạnh mẽ đến đâu, cũng sẽ gặp thử thách trong các mùa, các đêm khi chúng ta rơi vào lưới tình, khi mệt mỏi, khi chìm đắm và khi tình dục (và tâm hồn) của mình kêu lên, tôi không muốn chết một mình trong sa mạc. Merton nói, để duy trì chính mình trong cô đơn của Chúa Giêsu, đôi khi là một địa ngục tuyệt đối, dù đó là địa ngục đầy hoa trái.

Chết một mình trong sa mạc như Charles de Foucauld là câu trả lời đủ.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch